Giới thiệu về Tháp Bà Ponagar và Kiến Trúc Tháp Bà Ponagar

Hiện nay, Tháp Bà Ponagar đã trở thành một trong những điểm du lịch phổ biến tại thành phố Nha Trang…Vậy bài viết này sẽ giới thiệu về tháp bà này nhé.

Giới thiệu Tháp Bà Ponagar

Tháp Bà Ponagar là một di tích lịch sử và văn hóa nổi tiếng tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Việt Nam. Được xây dựng từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 13, Tháp Bà Ponagar là một tuyệt phẩm kiến trúc Chăm Pa cổ đại.

Tháp gồm một nhóm các tháp chưng diện cho sự tôn kính đối với các vị thần trong đạo Hindu. Các công trình kiến trúc ở đây thường được xây dựng từ đá vôi và đá cẩm thạch, thể hiện sự tinh tế và phức tạp của nghệ thuật Chăm.

Đây không chỉ là một địa điểm tham quan du lịch mà còn là nơi linh thiêng thu hút đông đảo du khách và người dân đến để cầu nguyện và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của dân tộc Chăm Pa.

Ngoài ra, Tháp còn là điểm đến thu hút du khách bởi cảnh đẹp hùng vĩ và sự linh thiêng trong không gian yên bình, mang đậm bản sắc văn hóa cổ xưa.

Tổng thể kiến trúc của Tháp Bà Ponagar Nha Trang

Tháp Bà Ponagar ở Nha Trang là tụ điểm kiến trúc Chăm Pa lớn nhất tại Việt Nam ngày nay. Được chia thành ba khu vực: Khu vực Tháp Cổng, Mandapa (khu tiền đình) và cuối cùng là khu đền tháp. Qua những biến cố lịch sử và thời gian, hiện nay, chỉ còn lại 5 công trình kiến trúc tập trung chủ yếu ở Mandapa và Đền Tháp.

Mandapa (Khu Tiền Đình).

Mandapa (Khu Tiền Đình) là nơi có thể nhìn thấy từ cổng chính khi nhìn thẳng lên, và bạn cũng có thể dễ dàng nhận ra nếu đi trên đường 2/4. Tổng thể kiến trúc của nó được xây dựng vào thế kỷ XI, được tạo từ gạch nung với 4 hàng cột lớn. Có tổng cộng 12 cột nhỏ bên ngoài hình bát giác và 10 cột lớn ở phía trong.

Các nhà nghiên cứu tin rằng đây có thể là nơi chuẩn bị lễ vật trước khi dâng lên nữ thần Bà. Họ nhận thấy rằng trên đỉnh mỗi cột đều có các lỗ mộng, có khả năng cao đây từng là phần của một tường bao với mái che. Tuy nhiên, do thời gian, mái che này đã không còn tồn tại. Mặc dù vậy, đây vẫn là điểm nhấn độc đáo không thể nhầm lẫn của Tháp Bà.

Để lên dâng hương tới mẹ xứ, bạn phải vượt qua những bậc thang dốc. Đôi khi, bạn phải dùng tay để bám vào các viên đá phía trên để tránh ngã. Người xưa tin rằng để gặp nữ thần, bạn phải vượt qua những thử thách khó khăn.

Điều này thể hiện lòng tôn kính đối với vị thần của biển cả. Ngày nay, người dân đã mở những con đường bậc đá men ở sườn đồi bên cạnh, giúp việc di chuyển không còn khó khăn như trước.

Theo các dấu tích cổ, phía đông của Mandapa có 2 cột nhỏ và thấp hơn mặt nền. Chúng nằm ở hai bên của bậc thang lên xuống của Tiền Đình, hướng thẳng ra cổng chính. Trong quá trình tu bổ, phát hiện mặt bằng đã vô tình tiết lộ con đường và dãy bậc tam cấp ở phía Đông dẫn lên trung tâm của toà nhà cột.

Bao gồm 4 bậc tam cấp rộng 1,4m, cao 1,2m và một đoạn đường rộng 2,6m, dài 7,4m. Điều này chứng tỏ rằng kiến trúc của người Chăm Pa đã tạo ra một trục thẳng tới thần đạo, hướng về trung tâm của tháp chính, từ Cổng – Mandapa – các bậc tam cấp dẫn lên khu đền – Tháp Chính.

Khu đền Tháp

Khu đền tháp ở Tháp Bà Ponagar có tổng cộng 6 Kalan, từ “Kalan” trong tiếng Chăm Pa có nghĩa là đền/tháp. Hiện nay, chỉ còn 4 Tháp vẫn tồn tại, trong khi 2 tháp phía sau đã bị phá hủy chỉ còn lại nền móng.

Các tháp đều được xây dựng theo một kiểu tổng thể tương đồng, chỉ khác nhau về kích thước và độ rộng. Chúng được xây dựng theo hình dạng hình vuông từ đáy lên gần đỉnh tháp, vị trí đỉnh được thiết kế dưới dạng hình chóp nón. Mỗi tháp có 4 cửa hướng ra Đông, Tây, Nam, Bắc.

Tuy nhiên, chỉ có cửa hướng Đông được mở để đón tiếp du khách hành hương và dẫn vào tiền sảnh. 3 cửa còn lại chỉ là cửa giả, không mở cho việc đi vào. Phía sau các tháp là suối khoáng nóng Tháp Bà, nơi cung cấp dịch vụ tắm nước khoáng, tắm bùn cao cấp tại Nha Trang.

Tháp Đông Bắc

Tháp Đông Bắc là tháp chính và cũng là tháp cao nhất, có chiều cao khoảng 23m. Nó được xây dựng từ năm 813 đến 817 và đã được tu bổ, sửa chữa lại vào thế kỷ XI. Tháp sử dụng 5 hàng trụ áp tường chạy dọc theo thân tháp. Bốn góc mái của nó là 4 tháp nhỏ, trong đó có 3 tầng mái thu nhỏ dần lên từ phía dưới lên trên.

Hệ mái của Tháp được so sánh với núi Meru – nơi có 5 ngọn núi của các vị thần tại Campuchia, với đỉnh cao nhất ở giữa. Trên mái tháp được trang trí với những hình ảnh linh vật như voi, ngỗng, dê… Mang theo hơi hướng tâm linh sâu sắc của tôn giáo.

Khi nhìn về phía cửa, bạn sẽ dễ dàng nhận ra tấm phù điêu hình lá được tạo từ đá, thể hiện hình ảnh của thần Shiva đang múa. Chân phải của Shiva đặt trên lưng của thần Nandin (con bò trung thành của Shiva) và hai bên có nhạc công thổi sáo.

Những nhân vật trong tấm phù điêu được thể hiện một cách mềm mại, uyển chuyển, tạo nên sự sống động và sáng tạo. Hơn nữa, tấm phù điêu niên đại từ thế kỷ XI cũng được coi là một trong những tác phẩm nghệ thuật đẹp nhất của văn hóa Chăm Pa tại Việt Nam.

Ngoài ra, trên các trụ đá ở cửa, có những bảng ký khắc chữ Sanskrit kết hợp với chữ cổ Chăm. Nội dung ghi chép về quá trình xây dựng tháp và việc cúng dường, lễ vật của các vua, hoàng tộc Chăm dành tặng cho Nữ Thần và việc Nữ Thần ban phúc lộc cho nhân dân.

Tháp Nam

Tháp thứ hai lớn nhất sau tháp chính, cao khoảng 18m. Nhìn vào thì vẫn thấy kiến trúc xây dựng theo mô hình truyền thống, nhưng có một điểm khác biệt nổi bật ở phần mái. Mái tháp được thu gọn thành một tầng chóp hướng lên trên, trên đỉnh có đặt một trụ linga. Nơi này được coi là địa điểm thờ thần Shiva – chồng của Nữ Thần, còn được gọi là tháp Ông. Tháp được xây dựng vào thế kỷ XIII.

Tháp Tây Bắc

Tháp đứng thứ ba về độ cao trong toàn bộ khu tổng thể tháp, có chiều cao khoảng 9m. Đây cũng là tháp duy nhất vẫn giữ được nguyên vẹn về cả trang trí và kiến trúc. Mỗi ô cửa giả trên tháp là một hình tượng linh vật được khắc tinh xảo trên nền gạch nung.

Ô cửa giả phía Nam là hình ảnh chim thần Garuda, phía Bắc là thần thời gian Kala, phía Tây là hình tượng nữ thần cưỡi trên lưng voi. Tháp chỉ có một tầng và mái mô phỏng hình dạng chiếc thuyền.

Mái tháp có kiểu dáng uốn lượn, cong vào trong và hai bên phô ra như hai chiếc trán. Trên đó có chạm khắc hình ảnh vị thần ngồi dưới tán cây có hình dạng như đầu rắn Nagar. Tháp Tây Bắc dành để thờ thần Ganesha – biểu tượng của sự may mắn, trí tuệ và hạnh phúc.

Theo truyền thống, đây là tháp thờ của Cô – Cậu, con của Nữ Thần. Linh vật chính ở tháp là Linga và Yoni, được coi là nơi để cầu nguyện cho sự nảy nở, sinh sôi, hạnh phúc và sum vầy trong cuộc sống. Tháp được xây dựng vào năm 817 và tu bổ lại vào thế kỷ XIII.

Tháp Đông Nam

Tháp này chỉ cao khoảng 7,1m và cũng là tháp nhỏ nhất trong số các tháp. Nó được xây dựng khá đơn giản với mái hình dạng yên ngựa hoặc hình thuyền, hình ảnh gắn liền với ngư dân ở các vùng biển Đông Nam Á. Đây là một trong những kiến trúc phụ và thuộc loại xây dựng muộn, từ thế kỷ XI – XII. Tháp được dành để thờ vị thần tượng trung cho sức mạnh và chiến tranh, Skandha. Đồng thời, nó cũng là tháp thờ ông bà Tiều – người đã chăm sóc và nuôi dưỡng Nữ Thần Thiên Y A Na.

Bia ký

Bia ký cổ Chăm Pa tại Tháp Bà Ponagar có giá trị vô cùng quan trọng đối với các nhà nghiên cứu về văn hóa, tôn giáo và lịch sử của vương quốc Chăm Pa. Hiện nay, theo tài liệu ghi chép, có tổng cộng 28 bia ký; trong số đó, một số bia vẫn chưa được dịch nội dung.

Phía sau Tháp chính, có một tấm bia được Phan Thanh Giản – một quan nhà Nguyễn, Thượng thư bộ Lễ, ghi chép, biên soạn và khắc vào năm 1856 (thời vua Tự Đức). Bia này viết bằng chữ Hán – Nôm, kể về truyền thuyết về Thiên Y A Na Thánh Mẫu của người Việt.

Bia thứ hai do 8 vị quan từ tỉnh Khánh Hòa và Bình Thuận lập năm 1871. Cùng bên cạnh là một tấm bia được dựng năm 1972, nội dung đã được dịch sang chữ quốc ngữ, kể về truyền thuyết về bà Thiên Y A Na. Tấm bia đá thứ tư, giới thiệu về di tích Tháp Bà Ponagar, được dựng năm 2010.

Kết luận

Như vậy với bài viết này chúng mình đã giúp bạn tìm hiểu về “Tháp Bà Ponagar” của Khánh Hòa rồi. Hy vọng với những thông tin mà chúng mình đã cung cấp trên đây, sẽ giúp những ai chưa hiểu về kiến trúc của địa danh này sẽ có những thông tin tốt nhất nhé